Cech Rzemiosł w Pilźnie
Początki rzemiosła w Pilźnie wiążą się z powstaniem Pilzna jako miasta, co stało się 3 października 1354 roku na mocy decyzji króla Kazimierza Wielkiego. Niewątpliwie jednak pewne rodzaje rzemiosła mające podstawowe znaczenie dla ludności istniały wcześniej, jak np. kołodziejstwo, garncarstwo czy szewstwo. Pilzno istniało już w XI wieku, bo od 1086 roku stanowi własność klasztoru tynieckiego, a od tego czasu jest królewszczyzną, czyli miastem królewskim. Z tą chwilą zostaje urządzone według prawa niemieckiego — rozplanowane, zorganizowane władze miasta i ustanowione targi. Pilzno rozwija się, a wraz z nim następuje rozwój rzemiosł, takich jak szewstwo, bednarstwo, kuśnierstwo, krawiectwo, stolarstwo, sukiennictwo, rzeźnictwo, piekarstwo oraz garncarstwo. Równocześni e z rozwojem rzemiosła wypływa potrzeba zorganizowania się, a za tym powstają cechy.
Najdawniejszym cechem jest cech szewski, a następnie sukienniczy. Księga radziecka z 1587 roku zawiera wpisy już dziesięciu cechów. Są to cechy kuśnierzy, krawców, szewców, rzeźników, stolarzy, bednarzy, sukienników, garncarzy, kowali i piekarzy. Natomiast kołodzieje, cieśle, rymarze, tokarze, powroźnicy ślusarze zawiązali wspólny cech rzemiosł różnych, którego statut zatwierdził w 1632 roku król Władysław IV. Według spisu sporządzonego za panowania króla Stefana Batorego dla celów podatkowych, w Pilźnie było 60 rzemieślników. Wraz ze wzrostem liczby rzemieślników dochodzi do dalszej organizacji cechów, w czym współpracowała rada miejska. Właśnie na początek XVII wieku przypada największy rozkwit Pilzna.
Cechy zostały zniesione w 1859 roku pod wpływem tzw. liberalizmu gospodarczego, charakteryzującego się w praktyce nieograniczoną wolnością w przemyśle i handlu. Wskutek tego w Pilźnie zupełnie zanikły rzemiosła tkackie, sukiennicze, kuśnierskie, kotlarskie, nie produkowano wyrobów mosiężnych i garncarskich. Mimo przeszkód różnej natury tutejsze rzemiosło w dalszym ciągu istniało i prowadziło działalność. Dane z 1908 roku informują, że najliczniej w tym czasie reprezentowane były zakłady szewskie, krawieckie, masarskie, piekarskie, bednarskie, rzeźnicze i stolarskie. Mniej liczebną grupę stanowili golarze, blacharze, szklarze, murarze, powroźnicy, cieśle, kowale, rusznikarze, ślusarze, kołodzieje oraz zegarmistrzowie.
Cechy przywrócono w 1883 roku, ale nie miały one takiego jak wcześniej znaczenia dla rzemiosła. Mimo wielu trudności i zmian gospodarczych rzemiosło było głównym źródłem utrzymania mieszkańców, poza rolnictwem. Rzemiosło pilzneńskie prowadziło w sposób zorganizowany swoją działalność do 1945 roku. Wtedy to cech został zlikwidowany, a rzemieślnicy zostali organizacyjnie włączeni do cechu dębickiego. Taki stan istniał przez 40 lat.
Myśl reaktywowania cechu w Pilźnie zrodziła się w głowach tutejszych prężnych rzemieślników oraz przewodniczącego Miejsko-Gminnej Rady Narodowej Leszka Desonia w listopadzie 1985 roku. Następnie w dniu 22 listopada doszło do spotkania, podczas którego rzemieślniczy w sposób zdecydowany i jednogłośny opowiedzieli się za realizacją poddanej myśli. W tym celu powołano 9‑osobową Komisję Organizacyjną, w skład której weszli: Aleksander Sas — przewodniczący, Danuta Desoń i Andrzej Świerczek — zastępcy przewodniczącego oraz Zygmunt Pieczonka, Tadeusz Smoła, Jan Pawlus, Kazimierz Anioł, Ryszard Chłopek i Jan Boruch jako członkowie.
W tym celu 3 grudnia 1985 roku Komisja wystąpiła do Izby Rzemieślniczej w Tarnowie z wnioskiem o wydanie opinii w sprawie utworzenia Cechu Rzemiosł Różnych w Pilźnie. Do tego musiała być przedstawiona pozytywna opinia ówczesnych władz miasta. Ponadto staraniem Komisji Organizacyjnej doszło do zebrań środowiskowych z rzemieślnikami z Brzostku i Jodłowej, celem wyrażenia opinii wobec propozycji utworzenia nowej organizacji cechowej w Pilźnie. Konsekwencją tych działań była Uchwała Nr 22 z 9 maja 1986 roku o utworzeniu Cechu Rzemiosł Różnych w Pilźnie.
Zadaniem Komisji Organizacyjnej było zwołanie Walnego Zgromadzenia, którego celem było podjęcie uchwały o utworzeniu cechu dla rzemieślników z terenu gminy Pilzno, Brzostek i Jodłowa, o treści Statutu oraz wybranie władz cechu.
Walne Zgromadzenie odbyło się 22 czerwca 1986 roku. Było to wielkie święto naszego rzemiosła, które rozpoczęła msza św. odprawiona przez księdza prałata Juliana Galasa w pilzneńskiej farze.
Walne Zgromadzenie wybrało władze cechu. Starszym Cechu został Aleksander Sas. W skład Zarządu Cechu weszli: Danuta Desoń — Podstarszy Cechu, Zygmunt Pieczonka — Podstarszy Cechu, Tadeusz Smoła — członek, Kazimierz Anioł — członek, Andrzej Świerczek — członek, Ryszard Chłopek — członek, Jan Czarnawski — członek, Zbigniew Golec — członek. Zastępcami członków zostali: Stanisław Błaszczyk i Stanisław Dziedzic. Przewodniczącą Komisji Rewizyjnej została Zofia Bochaczyk. Członkowie Komisji Rewizyjnej: Jan Pawlus, Jan Boruch, Lucyna Występek, Józef Klucznik. Przewodniczący Sądu Cechowego — Józef Wójcik. Członkowie Sądu Cechowego: Ferdynand Pociask, Edward Kula, Józef Placek, Franciszek Tobiasz, Wojciech Dziadura, Stanisław Zajdel.